Onschuldige slaven of verantwoordelijke criminelen

Er zijn weinig theorieën die mij zo aan het denken hebben gezet als het determinisme . Oftewel: toeval bestaat niet en er bestaan geen keuzes. Eigenlijk ben ik best wel pro-toeval en eigen wil, maar na een beetje verdieping was het determinisme zo overtuigend dat ik het op dat moment even helemaal geloofde. Voor iemand die niets van natuurkunde weet zal ik het proberen correct uit te leggen. Determinisme hangt
samen met kwantummechanica en de relativiteitstheorie van Einstein; alles wat gebeurt (atoombindingen) is voorspelbaar en onomkeerbaar; alle atomen zullen altijd op de zelfde manier in dezelfde situatie bindingen aangaan, de wereld is objectief meetbaar. Wij zijn atomen en alles om ons heen ook, tenminste als overtuigd atheïst was ik gedwongen dat te denken. Dus wij zullen altijd (bewust of onbewust) op een manier reageren die al vastgelegd ligt binnen ons lichaam. Dit houdt in dat op de momenten dat we zelf nog geen bewuste keuze hebben gemaakt, ons lichaam dit al lang heeft gedaan. We hebben dus geen vrije wil, we zijn slaven van ons lichaam op elk moment en elke plek. Wat deze theorie vooral interessant maakt is als deze in verband wordt gebracht met rechtspraak en "straffen". Want wat als mensen geen keuze hebben, wat als ze moorden, stelen en geweld plegen omdat hun atoomopbouw dat voor hen bepaald heeft? Mag je dan iemand straffen voor zijn chemische samenstelling? Dat klinkt wel erg racistisch. Toch geloofde ik het even, ja heel even.

Totdat ik verlost werd door een andere theorie; entropie. Ook erg natuurkundig en in cijfers voor mij onvatbaar. Maar filosofisch erg interessant: water kan bevriezen en later weer ontdooien; oftewel de samenstelling ligt niet voor altijd vast. Keuzes en toeval zijn dus wellicht omkeerbaar! Ook beschrijft de entropie het waarschijnlijkheidselement: sommige atoombindingen zijn logisch, maar atomen hoeven niet exact met dezelfde atomen bindingen aan te gaan, het is afhankelijk van verschillende factoren. Er zijn dus voor atomen verschillende opties, op verschillende momenten en op verschillende locaties. Sommige mensen zullen dus ooit de fout in gaan, maar kiezen zelf blijkbaar de mate waarin en op welk moment. Het klinkt nog steeds een beetje vaag, maar de entropie wordt ook niet voor niets de theorie van chaos genoemd. En als ik naar de vloer van mijn kamer kijk, dan weet ik wel welke filosofie mijn voorkeur heeft.