Jaarwisseling: de transannuele illusie

Eigenlijk stelt het niet zo heel veel voor en het is elk jaar hetzelfde. Toch weegt de jaarwisseling psychisch erg zwaar; we hanger er tradities, felicitaties en soms zelfs onrealistisch goede voornemens aan op. Nieuwjaar valt onder het kopje ontastbaar, net als het broeikaseffect, natuurkunde, vakantie en vriendschap. Allemaal heel anders dan bijvoorbeeld brood: dat kun je kopen, opeten en dan is het er niet meer. Nieuwjaar kun je opschrijven, verscheuren en verbranden, maar het is er nog steeds. Het is echter slechts een begrip, of liever; collectief geheugen. Hoe wij erover denken, bepaalt de betekenis en het beeld dat wij ervan hebben. Het collectief geheugen is als een gigantische wifi-laag die om de aarde heen hangt; we weten dat het er is, maken er gebruik van en houden het in stand met verschillende uitzendpunten. Nieuwjaar is algemeen bekend.
Toch staat hier een kanttekening bij, want alles wat ontastbaar is, is onbewezen. (Voor tastbaarheid geldt dat eigenlijk ook, maar daar kom ik later nog wel op terug). Wat ik bedoel is: ontastbaar beeld is slechts een illusie; het is hoe wij het schetsen en inkleuren, maar feitelijk is het gewoon een leegte. Je kan 20 jassen ophangen, maar als er geen kapstok is dan zullen ze toch echt op de grond vallen. Tenzij je doet wat iedereen doet: je houdt je jas gewoon net zolang omhoog totdat er geen kapstok meer nodig is; je draagt je eigen illusie.
Dat wil niet zeggen dat illusies slecht zijn; soms hebben mensen gewoon een steuntje in de rug nodig. Om hun leven te beteren met goede voornemens of zelfs om vertrouwen te krijgen in de wereld met een religie. Het is alleen belangrijk dat je onthoudt dat je je eigen jas blijft dragen, dat je niet je leven ophangt aan een kapstok die er niet is. (Je moet jezelf sowieso niet ophangen aan een kapstok, dat is namelijk een wel héél triest einde van je leven). Het lijkt wel weer die kant op te gaan, maar dit wordt geen anti-religieuze overtuigingsrede. Ik schets er nog wel een leuk beeldje bij om positief te blijven.
Alcohol is ook een soort illusie. Het is alsof de hele wereld anders wordt; iedereen doet en zegt wat hij wil. Maar natuurlijk ben jij degene die het meest verandert. Misschien is alcohol eigenlijk meer een illusie-verwijderaar: het neemt juist de dingen weg die ons normaal blokkeren. Misschien noemen ze het daarom ook wel met een dúbbele tong spreken: je praat niet alleen met je hoofd, maar vooral ook met je hart.
Als we bij de jaarwisseling dus maar ver uit de buurt blijven van de kapstok en ervoor zorgen dat er genoeg illusie-verwijderaar in huis is, dan komt het helemaal goed denk ik. Een heel gelukkig 2013!

Lees verder...

De überindividu van 2012

We willen alles weten: van bekende mensen, onbekende mensen en vooral van vreemde mensen. We zijn niet vies van uitgebreide tienermoederdrama's en documentaires over onbeschofte jongeren uit achterstandswijken. We absorberen de rubriek "opmerkelijk" van Nu.nl en we zuigen informatie over oude vrienden uit Facebook. Ja, we willen alles weten, maar we willen nergens bij horen.
In 2011 schreef ik al over de populariteit van asocialen en hoe wij ze op afstand dichtbij wilden houden. In 2012 is er weinig veranderd, maar nu besef ik me dat het niet alleen asocialen zijn, maar ook alle andere groepen waar wij niets mee te maken willen hebben. Waarom willen we dan toch zoveel over ze te weten komen via media? Ik denk dat het komt door onze enorme drang naar individualisme, om een 'eigen' persoon te zijn vinden wij dat we een mening moeten hebben over alle anderen. En om een mening te vormen moeten we iets over 'alle anderen' weten, of die informatie klopt of niet; we moeten iets hebben om aan te kunnen refereren. 
Over de 'open' culturen en de culturen die dichtbij ons staan kunnen genoeg vinden, misschien hebben we er zelfs wel persoonlijke ervaringen mee. Perfect materiaal om een mening mee te vormen. Maar bij criminelen(Holleeder) en ongrijpbare levensovertuigingen(Islam) lijken we niet goed door te kunnen dringen. Dus dan kijken we naar College Tour of moslimfilms als Rabat. En wie die informatie geeft en of het generaliserend is, dat maakt ons niet uit. Wij zijn op zoek naar informatie voor onze mening, ons individualisme.
En ik bedoel hiermee niet te zeggen dat het slecht is om een mening te hebben. Ik denk alleen dat we soms teveel bezig zijn met onze wereld in te kleuren, voordat we weten welke vorm hij eigenlijk heeft. Ik denk dat we ons niet altijd moeten vergapen aan 'natuurdeskundigen' die met krokodillen worstelen, maar zelf eens een kijkje moeten nemen bij een moeras. Natuurlijk; dat is doodeng en misschien zelfs levensgevaarlijk. Maar als jij echt een beetje goede research doet en op gepaste afstand blijft, dan kan je weinig gebeuren. En wat het je dan op zal leveren is echte informatie, echte ervaringen zonder sensatiezucht en emotionele veroordelingen. Want als we echt een individu willen zijn, dan zouden alleen onze eigen ervaringen horen te tellen.
Natuurlijk is dat niet realistisch; we kunnen onmogelijk alles meemaken en we kunnen moeilijk alles negeren wat we niet hebben meegemaakt. Daarom is het belangrijk dat we bewust consumeren van media. Zelfs als je het NRC leest ben je geen nieuwsexpert; we moeten alles vergelijken, bekritiseren en verifiëren als we de waarheid willen weten. En als originele individu is dat je missie: zicht krijgen door de vertroebelde ruiten. En misschien komt er dan nog wel echt een zinnige mening bij naar voren ook, wie weet. Succes, überindividu.

Lees verder...

Waardering

“Well you only need the light when it’s burning low. Only miss the sun when it starts to snow. Only know you love her when you let her go.” Dit zijn de eerste drie regels in “Let Her Go” van Passenger. Een nummer dat ik eerst wel kon waarderen, later werd het zo vaak gedraaid dat het lastig bleek om de schoonheid door mijn irritatie heen te zien. Toch is de boodschap wel redelijk tot mij doorgedrongen: we kunnen dingen pas waarderen als we ze niet meer hebben. We beseffen ons pas hoe goed vrij kunnen ademen voelt als we snipverkouden zijn, we hebben pas respect voor moeders kookkunsten als het avondeten voor de derde keer op rij mislukt en we waarderen de verwarming pas als we die per ongeluk vergeten aan te zetten. Maar ook de staat maakt handig gebruik van dit principe: als je mensen gevangen zet, zullen ze vrijheid en regels pas kunnen waarderen. Maar werkt dit wel voor iedereen? Want telkens als de winter begint, raakt half Nederland in een depressie en veel gevangenen gaan later toch weer de fout in.
Het lijkt wel of deze mensen bij vervelende situaties niet aan waardering toekomen, omdat ze blijven steken bij hun ergernis. Natuurlijk kun je niet alles positief benaderen, maar als je te lang blijft hangen in het negatieve dan kom je er een stuk lastiger uit. We kunnen ook niet elke dag leven alsof het de eerste keer is, alsof alles geweldig en bijzonder is. Maar we zouden wel kunnen proberen om er af en toe iets langer bij stil te staan, juist op de momenten dat je het niet hebt. Een beetje waardering kweken kan nooit kwaad. Dus als je ’s ochtends in de winterse kou naar buiten loopt, scheldt dan niet je auto uit omdat je zijn ruiten moet krabben. Besef je dan, dat je dagen als deze nodig hebt om die warme zomerdagen zo erg te kunnen waarderen. Dan zal ik over een tijdje nog eens naar Passenger luisteren, zodat ik het misschien weer kan waarderen als ik het wat langer heb gemist.

Lees verder...